تاسیسات و تجهیزات مورد استفاده در گلخانه های هیدروپونیک:
سازه و ملزومات آن:
سازه گلخانه یکی از مهمترین عناصر ساخت گلخانه می باشد و اگر سازه شما مناسب باشد سال های طولانی محدودیتی برای تولید نخواهید داشت ولی اگر سازه کیفیت لازم را نداشته باشد تغییر در آن تقریبا امکان پذیر نمی باشد و یا تغییر در آن بسیار دشوار خواهد بود ، پس در انتخاب سازه دقت بینهایت داشته باشید. برای این مهم می توانید از مشاوران شرکت اگرین کمک بگیرید . سازه گلخانه انواع مختلفی را دارا می باشد و با توجه به منطقه و نوع کشت و امکانات سازنده متفاوت می باشد و نکات بسیار مهمی را دارا می باشد که در اینجا نمی توان به تمامی آنها پرداخت. ولی برای آگاهی کلی علاقه مندان به چند مورد اشاره می کنیم.
–ابعاد سازه(طول و عرض و ارتفاع):
معمولا ابعاد سازه از ابعاد زمین شما تبعیت می کند. ولی ابعاد سازه با توجه به منطقه و تجهیزات و نوع گیاه می تواند متفاوت باشد و هر کدام از این موارد بصورت دستورالعمل در سازمان نظام مهندسی کشاورزی وجود دارد و توسط کارشناسان این سازمان بررسی می شود.
-پنجره سقفی:
نوعی پنجره می باشد که بصورت طولی بروی سقف گلخانه نصب می شود و جهت تهویه هوای داخل گلخانه استفاده می شود. در برخی از سازه ها این پنجره تعبیه نمی شود و راه ورود هوا محدود می شود . این محدودیت می تواند جلوی تغییرات ناگهانی دما و ورود آفات را کنترل کند.
-جمع آوری آب باران:
فرآیند جمع آوری آب باران یک نوع نگرش در راستای ساخت تولید گلخانه های فوق پیشرفته می باشد و در کشورهای پر باران هم استفاده می شود. آب باران و برف از با کیفیت ترین منابع آبی می باشند. برای این مهم کافیست سازنده گلخانه ناودان های تعبیه شده بر روی سازه گلخانه را با شیب مناسب به سمت مخزن آب گلخانه هدایت کند و با کمی تغییرات و هزینه مقرون به صرفه این امر امکان پذیر می باشد.
-سایز لوله ها و پروفیل های انتخابی:
ضخامت لوله و پروفیل های استفاده شده در سازه می تواند مقاومت سازه را در برابر فشار های وارد شده از طرف سنگینی برف ، وزش باد و سنگینی بوته گیاه را بالا ببرد. ضعیف بودن ساختار گلخانه می تواند سبب تخریب سازه گلخانه در هنگام باد های شدید و نشستن برف بر روی گلخانه شود.
انواع پوشش گلخانه:
در تعریف کلی گلخانه یک نوع کشت حفاظت شده می باشد. این حفاظت می تواند با مصالح مختلفی صورت بگیرد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد. هر کدام از این موارد مزایا و معایب خود را دارا می باشد.
-پلاستیک:
یکی از پرکاربرد ترین پوشش های گلخانه پوشش پلاستیک یا نایلونی می باشد. نصب آن ساده تر از باقی پوشش ها است و قیمت آن نیز بسیار پایین تر از باقی موارد است. اما عمر مفید پلاستیک کم است. جهت تولید توت فرنگی به روش هیدروپونیک پوشش پلاستیک بازدهی مناسبی دارد و مقرون به صرفه ترین پوشش می باشد.
-شیشه:
شیشه یکی از بهترین و گرانترین پوشش های گلخانه است. در گلخانه های طرح هلندی و فوق پیشرفته عموما از این پوشش استفاده می شود. طول عمر آن از باقی موارد بسیار بیشتر است. توجه داشته باشید که نوع محصول و منطقه می تواند تاثیر زیادی در انتخاب پوشش داشته باشد و یک گلخانه به صرف داشتن پوشش شیشه ای نمی تواند پیشرفته به حساب بیاید.
-پلی کربنات:
یکی دیگر از انواع پوشش گلخانه می باشد که در صورت نصب و اجرای دقیق طول عمر و راندمان بالایی خواهد داشت. ورق های پلی کربنات مانند عایق حرارتی نیز عمل می کنند و در زمستان از خروج گرمای داخل گلخانه و در فصل گرما از خروج هوای خنک داخل گلخانه به بیرون جلوگیری می کند.
سیستم گرمایش گلخانه:
سیستم گرمایش گلخانه نیز انواع مختلفی دارد و انتخاب آن بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله نوع گیاهی که میخواهیم پرورش دهیم. بطور کلی سیستم گرمایشی می بایست بتواند اختلاف دمای مناسبی را با دمای محیط بیرون گلخانه و داخل آن ایجاد کند. بطور مثال برای گیاه توت فرنگی حداقل دمای شب ده تا دوازده درجه سانتیگراد می باشد و این دما می بایست در سرد ترین شب های سال نیز رعایت شود. یکی از پرکاربرد ترین و مقرون به صرفه ترین سیستم های گرمایش در کشور استفاده از هیتر یا کوره هوای داغ می باشد. سیستم بعدی که هزینه به مراتب بالایی دارد گرمایش از کف می باشد و از لحاظ عدم ایجاد آلودگی بسیار مناسب می باشد. در ادامه درباره سیستم هیتر به دلیل استفاده بیشتر در گلخانه های توت فرنگی بیشتر توضیح میدهم.
-محل نصب هیتر ها:
هیتر ها می بایست به صورتی در گلخانه قرار داده شوند که دمایی همگن در تمام فضای گلخانه داشته باشیم و همینطور این محل می بایست امکان دسترسی برای تعمیر توسط تعمیرکار را داشته باشد.
-تعداد هیتر ها با توجه به شرایط آب و هوایی و ظرفیت هیتر:
همانطور که گفتیم هیتر باید بتواند اختلاف دمای لازم برای رشد گیاه را با دمای محیط بیرون گلخانه ایجاد کند. محاسبه تعداد هیتر یک عمل تخصصی می باشد و بهترین افراد برای این مهم کارشناسان مکانیک سیالات می باشند. البته افراد با تجربه کاری در گلخانه نیز می توانند این محاسبه را بصورت تقریبی انجام دهند. کیفیت ساخت هیتر نیز عامل تعیین کننده ای در تعداد هیتر های مورد نیاز در گلخانه می باشد.
-محل نصب خروجی هیتر ها:
با توجه به ارتفاع کشت گیاه در گلخانه می بایست محل خروجی هوای گرم از داخل هیتر مشخص شود. همانطور که می دانیم هوای گرم از قسمت های با ارتفاع کمتر به سمت ارتفاع بیشتر حرکت می کند پس بهتر است در گلخانه های هیدروپونیک توت فرنگی هوای گرم از پایین ترین قسمت هیتر دمیده شود.
-فاصله از بستر کشت :
هیتر می بایست از بوته ها فاصله داشته باشد. توجه داشته باشید که اطراف هیتر نبایست گرم تر از قست های دیگر گلخانه باشد چون گرم شدن بیش از حد یک نقطه درگلخانه می تواند احتمال بروز آفت کنه را به حداکثر برساند.
-کانال توزیع حرارت:
یکی از بهترین و موثر ترین روش های یکنواخت کردن دمای گلخانه استفاده از کانال های پلاستیکی توزیع حرارت می باشد. این کانال ها کف گلخانه قرار می گیرد و روی آن سوراخ هایی برای خروج هوا ایجاد می گردد و در طول گلخانه پهن می شوند و در نهایت دمای گلخانه را همگن می سازند.
سیستم سرمایش:
در سیستمهای سرمایش می توان از فن و پد و یا سیستم فوگر برای خنک کردن گلخانه استفاده نمود. این سیستم یکی از متداول ترین سیستم های خنک کننده می باشد ولی مصرف آب در آن بالا می باشد. در این روش پد سلولزی توسط آب خیس شده و فن با مکش هوای پشت پد هوای خنک را بین بوته ها و کل گلخانه حرکت می دهد و گلخانه را خنک می کند و تهویه مورد نیاز را ایجاد می کند.
سیستم فوگر یا مه پاش هم می تواند به خنک شدن هوای گلخانه کمک کند اما سیستم فوگر بهترین کارایی را در گلخانه های با ارتفاع بالای هفت متر دارد. بهترین دما برای گیاه توت فرنگی در روز نوزده تا بیست و یک در جه سانتیگراد می باشد. فن و پد نسبت به سایر سیستم ها از عملکرد بهتری برخوردار است.برای نصب فن و پد باید به موارد زیر توجه داشت:
-فاصله فن تا پد
-ارتفاع از سطح زمین و سطح بوته ها
-تعداد فن و مساحت پد
-ورودی هوا قبل از پد
-جهت فن و پد
-نگهداری پدها
سیستم انرژی سیوینگ:
از این سیستم به دو منظور استفاده می شود.
1-جهت سایه اندازی و کاهش دمای گلخانه
2-جهت حذف فضای تاج گلخانه و گرمایش سریعتر گلخانه
تهویه در گلخانه:
تهویه از عوامل مهم در رشد گیاه توت فرنگی است.با تهویه درست گیاه می تواند رطوبت بیشتری را از طریق تنفس به اتمسفر وارد کند .با این کار مکش در آوند چوبی ایجاد و موجب جذب بیشتر کلسیم به داخل برگ و میوه میشود.
در صورتی که گلخانه ها الوده به بیماری قارچی مانند سفیدک پودری باشند و یا در اثر ایجاد مشکل برای هیتر ها و نشت گاز مونوکسید کربن،تهویه موجب پخش آن در سرتاسر گلخانه خواهد شد.
سیستم آبیاری در گلخانه های هیدروپونیک:
یکی از مهمترین اجزای گلخانه های هیدروپونیک طراحی سیستم آبیاری می باشد. اگر طراحی سیستم آبیاری مشکل داشته باشد ، تاثیر مستقیم آن را بروی بوته ها خواهیم دید و نتیجه آن کاهش عملکرد و حتی از بین رفتن کامل بوته خواهد بود.
–محل نصب:
سیستم آبیاری دارای تجهیزات الکترونیکی خاصی می باشد که باید در یک قسمت یا در یک اتاقک مخصوص قرار داده شود.
-استخر ها و تانکرهای مورد نیاز:
تانکرهای آب می تواند در همان اتاقی باشد که سیستم آبیاری در آن قرار گرفته است. استخرهای آبیاری هم از ملزومات گلخانه هیدروپونیک می باشد و به شکل های مختلفی ساخته می شود. استخر می تواند روباز باشد و یا زیر گلخانه قرار گیرد. از تانکر های بزرگ هم می توان بعنوان منبع ذخیره آب استفاده نمود.
-سیسم تصفیه آب:
این سیستم که با نام آب شیرین کن در گلخانه ها شناخته می شود ، جهت بهبود کیفیت آب مصرفی در گلخانه های هیدروپونیک استفاده می شود.
-مشخصات پمپ:
پمپ آبیاری می بایست طوری انتخاب شود که بتواند آب یا محلول غذایی تهیه شده در تانکر را با فشار یکسان در تمام نقاط گلخانه تقسیم کند. اگر پمپ نتواند بصورت یکنواخت عمل کند دچار مشکل در آبرسانی پای بوته ها خواهیم شد.
-سیستم ابیاری قطره ای:
این سیستم از اجزای مختلفی تشکیل شده. این سیستم سبب بالا رفتن راندمان آبی و یکنواختی آبیاری می شود. البته نگهداری از این سیستم روش های خاص خود را دارد. یکی از مشکلات رایج در این سیستم ها گرفتگی لوله ها و قطره چکان ها به دلیل وجود محلول های نمکی یا کودهای شیمیایی در آب می باشد ،پس باید دقت کرد تا سیستم دچار گرفتگی نشود.
-سیستم تزریق کود انژکتوری:
این سیستم محلول غذایی را با توجه به غلظت های از قبل مشخص شده و برنامه ریزی شده تهیه می کند و از طریق سیستم آبیاری قطره ای محلول را به بوته ها می رساند. در صورت نبود این سیستم در گلخانه های هیدروپونیک ، محلول غذایی توسط کارگران گلخانه آماده می شود. روش دوم هم اکنون در اکثر گلخانه های کشور استفاده می شود.
-سیستم بسته ابیاری:
به طور کلی در گلخانه های هیدروپونیک دو نوع سیستم آبیاری داریم ، سیستم باز و بسته. در سیستم های باز که در حال حاضر اکثر گلخانه های هیدروپونیک کشور از آن استفاده می کنند ، محلول غذایی پس از توزیع در بستر هیدروپونیک از قسمت زه کش خارج می شود و هدر می رود. این محلول خارج شده از بستر دارای مواد غذایی می باشد که می تواند دوباره مورد استفاده قرار بگیرد. در سیستم های بسته محلول خارج شده از بستر توسط ناودان های مخصوصی جمع آوری می شود و مجددا پس از تنظیم غلظت محلول توسط دستگاه های خاص در اختیار گیاهان قرار می گیرد.
سیستم کنترل اقلیم در گلخانه:
یکی از ضروری ترین سیستم ها برای مدیریت صحیح در داخل گلخانه سیستم کنترل اقلیم است که به کمک آن می توان از بسیاری از بیماری ها جلوگیری کرده و تنش های محیطی را به حداقل رساند.با استفاده از این سیستم علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی،محصول با کیفیت تری می توان تولید نمود.
